วัดสุวรรณคูหาตั้งอยู่ที่ตำบลกระโสม อำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา วัดนี้ไม่ปรากฏประวัติการสร้างที่แน่ชัด แต่หลักฐานจากศิลาจารึกภายถ้ำสรุปใจความได้ว่า พระยาบริสุทธิ์โลหะภูมินทราธิบดี (ถิ่น) ผู้สำเร็จราชการเมืองตะกั่วทุ่งและพระเพชรคีรีศรีพิไชยสงคราม (เหม็น) ปลัดเมืองผู้น้องได้ร่วมกันบูรณปฏิสังขรณ์วัดโดยการขุดลอกตกแต่งพื้นถ้ำและก่อสร้างปูชนียวัตถุภายในถ้ำ มีพระพุทธรูปปางต่างๆ ทั้งเล็กและใหญ่ ก่อพระปรางค์เพื่อบรรจุอัฐิบรรพบุรุษ เมื่อสำเร็จแล้ว จึงจัดงานฉลองในปี พ.ศ.2401 แต่ก่อนหน้านั้นวัดนี้มีสภาพเป็นวัดอยู่แล้ว และเคยมีเจ้าคุณสุวรรณคูหาคนก่อนปฏิสังขรณ์แล้วครั้งหนึ่ง

ในพระราชหัตถเลขาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อคราวเสด็จประพาสแหลมมลายูได้ระบุไว้ว่า เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม ร.ศ.109 (พ.ศ.2433) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินมาประพาสที่วัดสุวรรณคูหาระหว่างเวลาบ่าย 2 โมง ทรงพระราชทานพระปรมาภิไธยย่อไว้บนผนังถ้ำว่า จ.ป.ร.109 และภายหลังปรากฏจารึกพระปรมาภิไธยย่อในรัชกาลต่างๆ ทั้งพระนามพระบรมวงศานุวงศ์ เจ้านาย และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่เพิ่มขึ้นอีกเป็นจำนวนมาก

ในจดหมายเหตุสมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิรวุธสยามมกุฎราชกุมารและพระนิพนธ์จดหมายเหตุรายวันโดยพระนามแฝงว่า นายแก้ว กล่าวถึงด้วยว่า ใน ร.ศ.128 (พ.ศ.2452) เมื่อคราวเสด็จหัวเมืองปักษ์ใต้ พระองค์ได้ประทับเสวยพระกระยาหารกลางวันที่ถ้ำแจ้ง (ถ้ำภายในวัดสุวรรณคูหา)

นอกจากนี้ยังมีหลักฐานว่า เคยมีการค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ยุคก่อนประวัติศาสตร์ด้วย

ความสวยงามของหินงอกหินย้อยยังไม่จบ
ซ้ายบน – มุมนี้ทำเป็นขั้นบันไดให้เดินขึ้นสู่ถ้ำบน(ที่เราจะเห็นนักท่องเที่ยวด้านบนสุดยืนอยู่) สำหรับถ้ำบนมีพื้นที่เพียงสั้นๆ
ขวาบน – ทีมงานเดินขึ้นมาถ้ำบน แล้วหันไปมองบรรยากาศถ้ำด้านล่างที่ตอนนี้มีชาวต่างชาติตามขึ้นมาเช่นกัน
ซ้ายกลาง – หินงอกหินย้อยสวยจริงๆ
- หลังจากตระเวนดูถ้ำแล้ว เรื่องราวอื่นๆของวัดสุวรรณคูหาก็น่าสนใจด้วย
ขวากลาง – ลิงสร้างความคึกคักให้นักท่องเที่ยวได้อยู่หมัด หลายคนบอกว่า ประเทศตนเองไม่มีลิง บางคนถึงกับบอกว่า นี่เป็นครั้งแรกที่เห็นลิง เลยตื่นเต้นกันยกใหญ่ ปกติทีมงานจะเจอฝูงลิงอยู่บริเวณด้านนอกถ้ำ แต่ถ้ำแจ้งซึ่งเป็นทางเชื่อมระหว่างบันไดของถ้ำใหญ่ขึ้นมา ก็มีลิงมาเว้าวอนอาหารเช่นกัน ชาวยุโรปเลยถูกอกถูกใจกับการให้อาหารลิงและถ่ายรูปลิง
ซ้ายล่าง – โบสถ์ของวัดสุวรรณคูหาและบรรยากาศนอกถ้ำ
– เนื่องจากวัดนี้มีนักท่องเที่ยวมากมายทุกวัน โดยเฉพาะชาวต่างชาติ ร้านค้าต่างๆจึงหายห่วง
ขวาล่าง - มุมสินค้าจะอยู่ด้านหน้าบริเวณกำแพงรั้วก่อนเข้าสู่ถ้ำใหญ่ โดยมีโซนหลักเป็นเพิงอาคารหลังใหญ่ที่ทำเป็นซุ้มร้านค้าเป็นล็อกๆอยู่ข้างในติดกันหลายเจ้า ส่วนแผงสินค้าประเภทอื่นๆยังมีรถพ่วงข้างและอาคารชั้นเดียวที่เปิดหน้าร้าน (จากภาพ โซนนี้เป็นของรถพ่วงข้าง)
รายการสินค้า - ขนมขบเคี้ยวมีพริงเกิลส์(รสต่างๆคือ ออริจินอล ฮอตแอนด์สไปซี สวีตมาโยชีส ฮันนีมัสตาร์ด ซาวครีมและหัวหอม และชีสซีชีส) Loacker(รส Chocolate และรส Napolitaner) โคอะลามาร์ช(รสต่างๆคือ ช็อกโกบานานา สตรอว์เบอร์รี และช็อกโกแลต) ป๊อกกี้(รสต่างๆคือ ช็อกโกแลต สตรอว์เบอร์รี อัลมอนด์ และคุกกี้แอนด์ครีม) โอริโอ RITZ ปาปริก้า ช็อกโกพาย เลย์(รสต่างๆคือ โนริสาหร่าย เอ็กซ์ตราบาร์บีคิว และมันฝรั่งแท้) ป๊อปคอร์นแก้วแคปซูล และฟันโอ เครื่องดื่มในตู้เย็นมีชเวปส์ มินิทเมดพัลพี ลิปตันไอซ์ที โออิชิ เย็นเย็นสูตรจับเลี้ยง แฟนต้า(น้ำแดง น้ำเขียว และน้ำส้ม) สไปรท์ เป๊ปซี่ โค้ก และน้ำดื่มคริสตัล ส่วนน้ำอัดลมใส่แก้วก็มี ต่อไปเป็นเครปไส้ต่างๆคือ พริกเผา ไก่หยอง ไข่นกกระทา ไส้กรอก ไข่ไก่ ปูอัด แยม(ต่างๆคือ สตรอว์เบอร์รี ใบเตย บลูเบอร์รี ส้ม) ช็อกโกแลต สาหร่ายโนริ ลูกเกด กล้วยหอม โกโก้ครันช์ และทาโร่ หมวดทอดมีไส้กรอก ลูกชิ้นปลา ลูกชิ้นเนื้อ ปูอัด และไก่ยอ นอกจากนี้ยังมีหมึกสดด้วย สำหรับผลไม้มีเงาะ ลองกอง และมะพร้าวลูก ส่วนหั่นชิ้นมีสับปะรด มะม่วง องุ่นเขียว องุ่นดอง มะดันดอง มะกอกดอง มะขามดอง มะม่วงแช่อิ่ม ระกำดอง ชมพู่ ฝรั่งแช่บ๊วย ฝรั่งสด และมะม่วงมัน ของกินอื่นๆมีไอศกรีมวอลล์ สับปะรดกวน น้ำอ้อย และน้ำแข็งไส หมวดอาหารมีข้าวราดแกงและอาหารตามสั่ง ต่อไปเป็นเครื่องดื่มปรุงที่ร้านได้แก่ เอสเพรสโซ ลาเต้ อเมริกาโน มอกค่า คาปูชิโน คาราเมลมักคิอาโต บานานาคอฟฟี่ เอสเพรสโซดับเบิลช็อต คาราเมลลาเต้ คาราเมลแฟรปปูชิโน วานิลลาลาเต้ ช็อกโกแลต เอสเพรสโซมักคิอาโต กาแฟลาเต้ ช็อกโกกาแฟ ชาไทย ชาดำเย็น ชานมไทย ชาลิปตัน ชาเขียว โกโก้ โอวัลติน กาแฟเย็น นมเย็น โอเลี้ยง ชาดำเย็น และแดงโซดา ส่วนน้ำผลไม้สดปั่นมีมะม่วง สับปะรด มะนาว มะพร้าว สตรอว์เบอร์รี กล้วย กีวี่ แอปเปิล ฝรั่ง แตงโม เสาวรส และมิกซ์เบอร์รี ถ้าเป็นแบบไม่ปั่นมีน้ำผึ้งโซดา น้ำส้มคั้น น้ำเสาวรส น้ำมะนาว น้ำผึ้งมะนาว และยังมีเครื่องดื่มไข่มุกด้วย หมวดแฮมเบอร์เกอร์มีไส้ต่างๆคือ ไก่ ไก่บวกชีส ไข่ดาว เนื้อบวกชีส ไข่ดาวบวกชีส เนื้อบวกชีสและเฟรนช์ฟรายส์ และทูน่า รวมทั้งเฟรนช์ฟรายส์บวกชีสและฮอตดอก หมวดของใช้ก็เช่น เสื้อผ้าสตรี หมวก โมบายเปลือกหอย เสื้อเดินทะเล รองเท้า สินค้าที่ระลึก(เช่น แม็กเน็ต ของตั้งโต๊ะ ฯลฯ) กางเกงเล กระเป๋ากันน้ำ ตุ๊กตาลิงแขนยาว ภาพแขวน ผ้าคลุมไหล่ ฯลฯ และที่ขาดไม่ได้คือ อาหารลิง ซึ่งมีถั่วลิสง กล้วย และข้าวโพด